Opinie: zonder natuurherstelwet geen landbouw in de toekomst

Gezond en lekker voedsel dat we produceren op vruchtbare akkers en koolstofrijke graslanden in samenwerking met de natuur, is geen ver toekomstbeeld. Agro-ecologische en biologische landbouwers tonen al jaren dat ze erin slagen om, ondanks gebrek aan ondersteunend beleid, goede producten te leveren en een leefbaar bedrijf te runnen door de natuur in te zetten als bondgenoot. De voordelen van deze vormen van landbouw voor de burger zijn duidelijk: gezond voedsel en een gezond leefmilieu met proper water en zuivere lucht.

Al in 2020 kondigde de Europese Commissie de natuurherstelwet aan als onderdeel van de Europese biodiversiteitsstrategie. Het is een voorstel dat wettelijk bindende streefcijfers voor natuurherstel lanceert, om zo onze natuur te beschermen en te herstellen. En dat is nodig: de laatste decennia liet Vlaanderen veelal na om prioriteit te geven aan de implementatie van de eigen natuurdoelstellingen. Zo is meer dan drie vierde van de Vlaamse beschermde ecosystemen in slechte staat, en scoort de waterkwaliteit van 194 van de 195 Vlaamse rivieren, beken en meren een onvoldoende.

De landbouwsector kan een belangrijke rol spelen in de realisatie van de natuurherstelwet en landbouwers zullen tal van voordelen ondervinden van gezonde ecosystemen. Zo plukken zij mee de vruchten van een betere bodemkwaliteit, meer bestuivers en zuivere waterlopen. De impactanalyse waarop de natuurherstelwet steunt, toont dat de ingeschatte voordelen voor de landbouw meer dan negen keer hoger zijn dan de kosten. Bovendien voorspelt die impactanalyse werkgelegenheid in de sector en een stijging van het inkomen van landbouwers op de lange termijn. Het torenhoge belang van deze wet voor onze voedselproductie blijft voorlopig onderbelicht.

Boerenbond en Copa Cogeca, een Europese belangenorganisatie, komen vandaag op straat. Met de huidige natuurherstelwet wordt boeren onmogelijk in de toekomst, klinkt het. Er wordt gewaarschuwd voor een stikstofcrisis XXL, maar over de urgente noodzaak van gezonde natuur om onze voedselproductie te waarborgen blijft het stil. Nochtans is die nood duidelijk. 75 procent van onze voedselgewassen is afhankelijk van bestuivers die momenteel massaal sterven. Een hoge bodemvruchtbaarheid met een actief bodemleven en goede waterbuffering is essentieel om gewassen te doen groeien.

Bovendien zal de natuurherstelwet bijdragen aan het herstel van onze verstoorde waterhuishouding. Een robuustere natuur zorgt ook voor minder ziektes en plagen, meer koolstofopslag in de bodem en maakt landbouwers minder kwetsbaar voor extreme weersomstandigheden. Denk maar aan de recente droogte in Spanje en de overstromingen in het noorden van Italië.

Ondanks deze evidente voordelen – om niet te spreken over basisvoorwaarden om überhaupt aan landbouw te kunnen doen – wordt de natuurherstelwet geframed als alweer een Europese wetgeving die het moeilijk maakt om aan landbouw te doen. Toch zouden we kunnen stellen dat dit langverwachte voorstel eindelijk duidelijkheid kan brengen voor de landbouwer door bestaande engagementen en verplichtingen te bundelen, en eindelijk de grondstoffen en ecosysteemdiensten die landbouwers broodnodig hebben, beschermt.

Vraag is niet of boeren nog mogelijk blijft mét de natuurherstelwet, wel of we nog kunnen boeren zónder. Die wederkerigheid van landbouw en natuur erkennen is cruciaal om een natuurherstelwet te doen slagen. Geef landbouwers die willen boeren binnen de draagkracht van de natuur daarom een stem in het debat. En geef hun een rechtszeker kader om ook op de lange termijn te kunnen boeren in harmonie met de natuur.

Met doordachte maatregelen voor natuurherstel kan deze wet ertoe bijdragen onze landbouwsystemen veerkrachtiger en productiever te maken. Nu niets doen, of de principes van de natuurherstelwet verzwakken, maakt boeren in de toekomst alleen moeilijker en duurder. Zoveel leerde ons het stikstofdossier. Politici die kiezen voor een sterke natuurherstelwet, én landbouwers daarbij een stem geven in het uittekenen van het landbouwmodel van de toekomst, kiezen voor een toekomst voor onze landbouwers én voor voedselzekerheid.

Voedsel Anders, Ingrid Pauwels en haar leden BioForum- Sara Van Dyck, Voedselteams- Kevin Vits, De Landgenoten- Petra Tas, Pomona vzw -Laura Van Selm, Linked.Farm-Laurence Claerhout, Wervel - Ineke Docx

Boerenforum, Wim Moyaert