Basisinfo over bio
Wil je je klanten helder informeren over biologisch? Op deze pagina vind je duidelijke, gebruiksklare antwoorden op veelgestelde vragen. Perfect voor wie hun klanten/achterban willen laten zien waar 'bio' voor staat en wat het precies inhoudt.
Wat is bio?
Bio is een wettelijk beschermde term. Producten die bio worden genoemd, moeten voldoen aan de Europese biowetgeving. Maar de principes van de biosector gaan verder dan de wet. Ze laten zich samenvatten in vier woorden: gezondheid, ecologie, zorg en rechtvaardigheid.
Je herkent bioproducten aan twee elementen: het biologische EU-label en het gebruik van de term "biologisch" of "bio". Die twee garanderen dat het product voldoet aan de Europese biowetgeving.
Alle producten met bio op de verpakking worden streng gecontroleerd. Boeren, verwerkers of verkopers uit de biosector krijgen minstens één keer per jaar een controleur over de vloer voor een uitgebreide controle. Voldoet een product bij zo'n controle niet aan alle normen zoals die in de Europese biowetgeving staan, dan mag het product niet als bio verkocht worden.
Onze Biobedrijvengids is de databank met alle Belgische biobedrijven. Hierin vind je verkooppunten, producenten maar ook dienstverleners.
Het klopt dat bioproducten soms iets duurder zijn dan ‘gewone’ voeding. De kosten van biologische producten liggen dan ook hoger: hulpmiddelen zijn duurder, mechanisch arbeid is tijdsintensiever en met meer landgebruik lopen kosten vaak op. Desondanks streeft de biologische sector naar eerlijke prijzen. Zo kunnen de biologische boeren blijven leven van hun harde werken en consumenten voor een correcte prijs blijven genieten van voedzaam eten.
Om te vermijden dat in de supermarkt gangbare producten als bio worden verkocht, moet het onderscheid tussen beide heel duidelijk zijn. Een van beide moet dus verpakt worden, en vaak wordt dan gekozen door het product met het kleinere volume. Dat wringt uiteraard met het feit dat een consument van bio om ecologische redenen liever verpakking vermijdt.
Wie verpakkingen liever vermijdt, kan uiteraard in de biowinkel terecht. Doorgaans verkopen biowinkels hun groente en fruit onverpakt. Vind een biowinkel.
Hoe werkt biologische landbouw?
Bio worden, dat doet een boer niet op een dag of een week. Om van een gangbaar bedrijf een biologisch bedrijf te maken, moet de boer 'omschakelen'. Biologisch boeren is immers een vak apart: de boer moet de regels van de biowetgeving leren toepassen en de grond, planten en dieren moeten de tijd krijgen om mee om te schakelen.
Een bioboer doet aan landbouw door met de natuur samen te werken. Hij gaat voor kwaliteit en probeert de negatieve impact op het milieu zo veel mogelijk te beperken. Hij draagt zorg voor de bodem, kiest voor diversiteit en heeft aandacht voor het welzijn van zijn dieren.
Biologische landbouwers mogen indien nodig enkele natuurlijke bestrijdingsmiddelen gebruiken. Voor sommige van de in bio toegelaten stoffen gelden bovendien beperkingen in gebruik. Ze mogen bijvoorbeeld alleen tegen bepaalde insecten of plagen worden gebruikt of alleen voor bepaalde gewassen.
Een biologische veeteler volgt het principe van de grondgebondenheid. Dat betekent concreet dat een bioboer:
- het aantal dieren per hectare beschikbare grond beperkt om bodemschade en overbegrazing te voorkomen;
- het voer voor zijn dieren zo veel mogelijk op zijn eigen gronden produceert om de milieulast van importvoeding te voorkomen;
- de mest van deze dieren gebruikt als bemesting voor de teelt van bijvoorbeeld eigen veevoer of de teelt van een collega-boer. De bioboer beperkt zo zijn mestoverschotten en stikstofuitstoot.
Biologische veehouderij beperkt zo bodemverarming en broeikasuitstoot en zorgt dat het voer voor de dieren grotendeels regionaal wordt geteeld. Zo draagt de biologische veeteelt bij aan een duurzamere landbouw.
Termen zoals agro-ecologisch en regeneratieve landbouw duiken steeds vaker op. Maar hoe verhouden agro-ecologie, regeneratieve landbouw en biologische landbouw zich eigenlijk tot elkaar?
Samen met de natuur
De biologische landbouw wil zo milieuvriendelijk mogelijk werken. Daarom dragen bioboeren goed zorg voor de bodem, bewaken ze de biodiversiteit op en rond hun akkers en gebruiken ze enkel natuurlijke bestrijdingsmiddelen. Kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen zijn niet toegelaten.
De biologische landbouw kan helpen om de klimaatverandering af te remmen én bezit troeven om zich aan te passen. Door de bodem gezond te houden, uitsluitend grondgebonden te werken en broeikasbronnen als kunstmest te vermijden zorgen bioboeren voor minder stikstofuitstoot en een betere koolstofopslag.
Diervriendelijk
Biologische veehouders kiezen voor een diervriendelijke aanpak. Niet alleen erkennen ze het natuurlijk gedrag van dieren, ze houden hun dieren zo gezond mogelijk via biologisch voer, frisse buitenlucht, genoeg leefruimte en zo weinig mogelijk medische ingrepen.
Een biologische veehouder vermijdt in de eerste plaats dat zijn dieren ziek worden door in te zetten op preventieve gezondheidszorg: hij kiest voor sterke rassen, biologisch voer, verplichte buitenloop, voldoende en geschikte binnenruimte - praktijken die het gebruik van geneesmiddelen als antibiotica kunnen reduceren. Ondanks alle preventieve maatregelen worden ook biologische dieren soms ziek. Een bioboer probeert zijn dieren dan te behandelen met homeopathische middelen of middelen op basis van natuurlijke kruiden of planten. Klassieke geneesmiddelen worden beschouwd als een laatste redmiddel.
Alle behandelingen met klassieke geneesmiddelen moet de boer noteren en leiden tot een wachttijd vóór het dier mag worden geslacht en het vlees als bio op de markt mag worden gebracht (om eventuele residuen in het vlees te vermijden). Deze wachttijd is voor biologische dieren dubbel zo lang als voor gangbare dieren. Ook geldt er een maximum: een biovleeskip mag bijvoorbeeld maar één keer een reguliere behandeling krijgen, anders kan haar vlees niet meer als bio verkocht worden.
Gezondheid
Gezondheid wordt door diverse factoren beïnvloed, zoals leefstijl, beweging, (erfelijke) ziektes, stress en voeding, en is daarmee een complex fenomeen. Op de vraag of biologische landbouw en producten gezonder zijn, is dan ook geen eenvoudig antwoord te geven. Toch heeft bio duidelijke troeven: minder pesticidenresidu’s, minder schadelijke voedingsadditieven en meer zorg voor de gezondheid van het gehele ecosysteem.
Biologische landbouw en voeding vertrekt vanuit het ‘One Health’-principe. Onze gezondheid is onlosmakelijk verbonden met die van onze omgeving. In de biologische landbouw is daarom het uitgangspunt dat hij is gericht op het welzijn van het hele ecosysteem, met extra aandacht voor gezonde bodems, planten, dieren en mensen.
De biosector wil zo natuurlijk mogelijk werken. Verwerkte producten moeten genoeg voedingswaarde en smaak van zichzelf hebben, en dus bevatten ze zo weinig mogelijk toevoegingen. De Europese biowetgeving ondersteunt dat idee: het gebruik van additieven, hulpstoffen en technieken is beperkt.
100% toekomst
Biolandbouw is duurzaam, want het heeft een aantal onmiskenbare ecologische voordelen. Niet alleen veroorzaakt de bioboer minder milieuschade door geen chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmeststoffen te gebruiken, ook bevordert hij of zij de bodemvruchtbaarheid en biodiversiteit rond zijn bedrijf. Heel wat andere bioboeren mikken zelf hoger: zij beperken hun waterverbruik, werken zoveel mogelijk lokaal, gebruiken hernieuwbare energie of nemen tal van andere initiatieven om hun bedrijf te verduurzamen.
Rond voedselvoorziening heerst een denkfout: er is genoeg voedsel, maar het is ongelijk verdeeld door sociale, economische of politieke factoren. Door klimaatverandering staat deze verhouding nog meer onder druk.
Volgens critici zou biologische landbouw te lage opbrengsten hebben om voldoende voedsel te produceren voor de groeiende wereldbevolking en dus geen goede oplossing voor de toekomst. Maar industriële landbouw botst op eigen grenzen. Onder meer bodemerosie en -verarming, en het gebruik van kunstmeststoffen en chemische bestrijdingsmiddelen zorgen ervoor dat het huidige landbouwmodel op termijn niet kan blijven functioneren. Biologische landbouw investeert daarentegen in bodemgezondheid en genetische biodiversiteit dat de voedselzekerheid kan versterken.
Lees 'Bio kan de wereld redden - Voedselzekerheid'
In de biologische landbouw is het gebruik van ggo's (genetisch gemodificeerde organismes) niet toegelaten, omdat ze haaks staan op de biologische principes. Ze bieden geen garantie op een lager gebruik van chemische gewasbescherming (insecticiden, fungiciden, herbiciden) en tasten bovendien de autonomie van de boer aan.